Tùng La Hán từ lâu được xem là biểu tượng của đẳng cấp và quyền lực trong giới chơi cây cảnh Việt Nam. Không chỉ là một loài cây, nó còn là tác phẩm nghệ thuật sống và tài sản giá trị. Thị trường “siêu cây” diễn ra kín đáo, với những thương vụ triệu đô ít khi công khai. Bài viết sau đây của Vườn Nhật Thanh Tùng Cát Tường sẽ khám phá những cây Tùng La Hán đắt giá nhất và giới đại gia đứng sau chúng.
Bốn Chữ Vàng định giá một “Báu Vật”: Cổ – Kỳ – Mỹ – Văn
Để hiểu tại sao một cái cây có thể trị giá bằng cả một gia tài, giới sành chơi đã đúc kết giá trị của nó qua bốn chữ vàng. Một cây Tùng La Hán càng hội tụ đủ những yếu tố này, giá trị của nó càng trở nên vô giá.
- Cổ – Giá trị của Thời gian: Đây là yếu tố không thể sao chép và là nền tảng của mọi giá trị. Một cây Tùng “cổ” phải có tuổi đời hàng trăm, thậm chí cả nghìn năm. Thời gian ban tặng cho nó một lớp vỏ sần sùi, rêu phong như da mồi, những u bướu (nu) tự nhiên, và một cốt cách vững chãi mà không kỹ thuật nào có thể giả lập. Đó là di sản sống, là thứ mà chỉ có thời gian mới tạo ra được.
- Kỳ – Giá trị của sự Độc đáo: “Kỳ” ở đây là dáng thế kỳ lạ, độc đáo, có một không hai. Trong khi hàng ngàn cây có thể có dáng trực, thì chỉ một vài cây sở hữu dáng thế tự nhiên hùng vĩ như “dáng long” (rồng bay uốn lượn), “dáng phượng” (chim phượng hoàng đang múa), hay “thác đổ” ngoạn mục. Sự kỳ lạ này là kết quả của tạo hóa hoặc của tầm nhìn nghệ thuật và sự kiên trì hàng chục năm của nghệ nhân.
- Mỹ – Giá trị của Vẻ đẹp Hoàn hảo: “Mỹ” là vẻ đẹp hài hòa, cân đối đến từng chi tiết. Một cây Tùng đẹp phải có bộ rễ (bệ) trải đều, vững chãi như móng rồng. Thân cây phải có tỷ lệ vàng, uốn lượn mềm mại nhưng không yếu ớt. Các chi cành (tay tán) phải được phân bổ hợp lý, tạo thành những tầng mây xếp lớp. Tán lá phải xanh, dày, bóng khỏe, thể hiện sức sống mãnh liệt.
- Văn – Giá trị của Lịch sử và Ý nghĩa: Chữ “Văn” là tầng sâu nhất, là linh hồn của cái cây. Một cây Tùng La Hán từng được trồng trong một ngôi chùa cổ, thuộc sở hữu của một danh nhân, hay gắn liền với một câu chuyện lịch sử đặc biệt sẽ mang một giá trị tinh thần và văn hóa vô giá. Nó không còn là một cái cây, mà là một nhân chứng, một phần của lịch sử.
Những Cây Tùng La Hán đắt giá nhất Việt Nam
Dựa trên những tiêu chí khắt khe trên, đây là những cái tên thường xuyên được nhắc đến trong các cuộc bàn luận về cây Tùng La Hán đắt giá nhất Việt Nam.
1. Siêu cây Tùng La Hán “Dáng Long” – Báu vật của ông Phan Văn Toàn
Ông Phan Văn Toàn (Việt Trì, Phú Thọ), một trong những tên tuổi lớn và có sức ảnh hưởng nhất trong làng cây cảnh Việt Nam. Khu vườn của ông được xem là một “bảo tàng cây cảnh” độc nhất vô nhị.
Đây có lẽ là “ứng cử viên” nổi tiếng nhất. Cây Tùng La Hán Nhật Bản này được cho là có tuổi đời hơn 700 năm. Để đưa được “báu vật” này từ một ngôi chùa cổ ở Nhật Bản về Việt Nam, ông Toàn đã phải tốn rất nhiều công sức và tiền bạc, thể hiện một sự đam mê và quyết tâm phi thường. Về giá trị, dù chưa bao giờ được giao dịch chính thức, nhưng theo thông tin trong giới, đã có những lời đề nghị mua lại lên đến 2-3 triệu USD (50-70 tỷ đồng), nhưng ông đều từ chối. Nhiều chuyên gia và chính chủ nhân định giá giá trị thực của cây có thể chạm ngưỡng 100 tỷ đồng.
Cây không chỉ cổ, mà còn sở hữu dáng thế “long thăng” độc nhất vô nhị, với phần thân uốn lượn như một con rồng thiêng đang vươn mình bay lên. Lớp vỏ cây đã hóa gỗ, sần sùi như vảy rồng, các tay tán được ví như những điệu “phượng vũ”, tạo nên một kiệt tác sống động và hùng vĩ.
2. Cặp Tùng La Hán Cổ Thụ – Niềm tự hào của nữ đại gia Ngô Thị Thu
Chị Ngô Thị Thu (vợ ông Phan Văn Toàn), một nữ doanh nhân nổi tiếng với niềm đam mê cây cảnh không hề thua kém phu quân. Chị được biết đến là người đã từ bỏ thú chơi siêu xe để dồn tâm huyết và tài chính vào việc sưu tầm những “đồ cổ sống”.
Trong khu vườn di sản của gia đình, nổi bật là cây Tùng La Hán có tuổi đời được cho là hơn 600 năm, dáng “độc trụ kình thiên” (cây gậy chống trời), biểu trưng cho sự hiên ngang, kiên định. Để sở hữu cây này, chị Thu đã phải mất nhiều năm theo đuổi và chi ra một số tiền khổng lồ. Chị từng chia sẻ rằng có người trả 1 triệu USD cho riêng cây này nhưng chị không bán. Giá trị của cả bộ sưu tập tùng và các loại cây quý khác trong vườn của chị là một con số không thể đong đếm.
Cây không chỉ có dáng thế đẹp mà còn mang trong mình một câu chuyện lịch sử hấp dẫn, được cho là có liên quan đến một nhân vật trong triều đại Tây Sơn, làm tăng thêm giá trị “Văn” cho tác phẩm.
3. Thị Trường Ngầm và Những Đại Gia Kín Tiếng
Những cây Tùng kể trên là những cây nổi tiếng vì chủ nhân của chúng khá cởi mở với truyền thông. Tuy nhiên, trong giới sưu tầm đỉnh cao, có một “thị trường ngầm” nơi những cuộc giao dịch lớn nhất lại diễn ra trong im lặng. Rất nhiều doanh nhân, đại gia khác trên khắp Việt Nam cũng sở hữu những cây Tùng La Hán vô giá, có thể có giá trị không thua kém, thậm chí hơn cả những cây đã nêu, nhưng họ chọn cách giữ kín.
Đối với họ, việc sở hữu một “báu vật” là một niềm tự hào cá nhân, một tài sản mang tính kế thừa cho gia tộc, chứ không phải để phô trương. Vì vậy, câu trả lời cho câu hỏi “Ai sở hữu cây đắt nhất?” có thể là một cái tên mà chúng ta chưa bao giờ nghe đến.
Hành trình đi tìm cây Tùng La Hán đắt nhất Việt Nam đưa chúng ta vào một thế giới của những huyền thoại, những con số gây choáng ngợp và niềm đam mê bất tận. Có thể khẳng định rằng không có một câu trả lời chính thức cho danh hiệu này. Những cái tên như cây Tùng của ông Toàn “đô la” đã trở thành biểu tượng, là thước đo cho giá trị, nhưng “báu vật” thực sự đắt giá nhất có thể vẫn đang nằm im lìm trong một khu vườn bí mật nào đó.
Cuối cùng, giá trị của những kiệt tác này không chỉ nằm ở số tiền được trả giá. Nó nằm ở câu chuyện lịch sử hàng thế kỷ, ở mồ hôi và tầm nhìn của nghệ nhân, và ở cả niềm tự hào của người chủ sở hữu. Chúng không còn là những cái cây, chúng là những di sản sống, là niềm kiêu hãnh của nghệ thuật cây cảnh Việt Nam.
